Toespraak bij overhandigen boek Sliedrecht 80 jaar bevrijd

Toespraak burgemeester Jan de Vries bij de overhandiging van het boek ‘Sliedrecht 80 jaar bevrijd’ - 10 april 2025 (uitgesproken tekst geldt)

Beste aanwezigen,

Hartelijk dank voor dit prachtige boek Sliedrecht 80 jaar bevrijd. Wat ooit bedacht werd als een speciale uitgave van uw tijdschrift De Periodiek is uitgegroeid tot een 68 pagina’s dik boek. Een boek dat straks in alle huiskamers van Sliedrecht een plek zal krijgen. De gemeente Sliedrecht heeft dat graag financieel mogelijk gemaakt. Maar wie dit vooral mogelijk hebben gemaakt zijn de laatste ooggetuigen, de nabestaanden en de vrijwilligers van de Historische Vereniging, Genealogische vereniging de Stamboom en van het Sliedrechts Museum. In het bijzonder noem ik de scribenten Kees van der Sluijs, Geert Tieman, Remco van de Ven en Karin Verschoor. Vooral die laatste twee hebben hier vele uren werk in gestoken.

Ik heb het voorrecht gehad om het boek al te mogen lezen en ik ben onder de indruk van de kwaliteit. En vooral onder de indruk geraakt van de persoonlijke verhalen.

Toen ik in het boek de fragmenten uit het oorlogsdagboek van Jan de Jong las, trof ik een passage die me diep raakte:

"Geve God, dat er in ons leven nooit meer oorlog komt, en dat we in ons verdere leven heel veel liefde en plezier van elkander zullen hebben en heel veel bij elkander zullen zijn."

Deze woorden schreef hij op 9 mei 1945. Na de donkere jaren van de Tweede Wereldoorlog sprak hieruit hoop en een diep verlangen naar vrede, liefde en verbondenheid. Iets wat wij nu misschien zo vanzelfsprekend achten maar wat bij het einde van de Tweede Wereldoorlog voor onze inwoners dat zeker niet het geval was.

Vandaag, tachtig jaar na de bevrijding, zijn we hier samen. Niet alleen om de herinneringen aan de oorlog levend te houden, maar ook om deze wens van Jan de Jong verder te dragen – aan onszelf, aan elkaar, en aan onze kinderen en kleinkinderen.

In deze periode van herdenken én vieren kijken we niet alleen terug op wat we verloren hebben, maar ook op wat we hebben gewonnen: onze vrijheid, onze gemeenschap, en de waarde van liefde en vrede die we elke dag opnieuw met elkaar mogen delen.

We doen dat door verhalen door te geven. Een oude, vergeelde foto, een handgeschreven brief, een herinnering die van de ene generatie naar de andere wordt verteld. Verhalen die ooit bij de haard of aan de keukentafel klonken, zijn nu voor ons allemaal vastgelegd in dit boek. Dat geldt ook voor nooit eerder getoonde foto’s, die het verhaal van de bevrijding vertellen. Zoals die van Corrie Folmer, de vrouw van onze huisarts. Deze verhalen in woorden en beelden herinneren ons aan een tijd van pijn, verlies, maar ook van moed, hoop en uiteindelijk vrijheid. Ze zijn de brug tussen verleden, heden en toekomst. Ze verbinden ons met de mensen die voor onze vrijheid hebben gestreden, zodat wij die vrijheid niet als vanzelfsprekend beschouwen, maar blijven koesteren.

Het vieren van vrijheid herinnert ons aan de verantwoordelijkheid die we dragen om die vrijheid te beschermen en door te geven.

In april en mei herdenken en vieren we 80 jaar vrijheid in Sliedrecht op grote schaal. We herdenken de pijn van de oorlog, maar vieren ook de veerkracht van mensen die hebben volgehouden en ons de vrijheid hebben gebracht waarin wij al 80 jaar mogen leven.

Er is door het Historisch Platform en het Comite 4 en 5 mei Sliedrecht en vele daaraan verbonden organisaties en vrijwilligers een heel mooi en divers programma samengesteld waar iedereen aan kan deelnemen.

In het Sliedrechts Museum kunt u de tentoonstelling '80 jaar Bevrijd' bezoeken, met als pronkstuk een trouwjurk gemaakt van parachutestof. Stof bedoeld voor oorlog en strijd werd een symbool van liefde en hoop. In deze tentoonstelling kunt u ook een film zien, waarin de laatste ooggetuigen hun verhaal vertellen. Hun persoonlijke en kwetsbare verhalen ontroerden mij. Ook de jeugd krijgt een podium met muzikale schilderijen over het thema ‘Vrijheid’.

Het overdragen van de oorlogsverhalen en de waarde van vrijheid aan onze kinderen en kleinkinderen krijgt deze maanden op verschillende manieren vorm.

Leerlingen van basisschool Henri Dunant adopteren komende woensdagmorgen 16 april opnieuw het Crossline monument, dat herinnert aan de moedige Liniecrossers die tijdens de oorlog hun leven riskeerden. Een van die verhalen, van liniecrosser Kommer Visser staat ook in dit prachtige boek.

Bij het monument voor de Merwedegijzelaars vindt op 16 mei een adoptieoverdracht plaats aan leerlingen van basisschool Anne de Vries in Baanhoek-West. Op die dag worden ook de twee laatste struikelstenen voor Merwedegijzelaars geplaatst. Enkele van hun verhalen komen ook terug in het boek.

Op de Zwijnskade wordt op 17 april een informatiebord onthuld op de plek waar ooit een Duitse luchtwachtpost stond – een initiatief dat het verleden tastbaar maakt.

Tijdens Jom Hasjoa, de herdenking van de Holocaust in de Dijksynagoge op 23 april, worden de namen van onze Joodse slachtoffers voorgelezen.

Op 4 mei herdenken we alle slachtoffers van de oorlog en op 5 mei vieren we onze vrijheid met een uitgebreid feestelijk programma voor jong en oud. Tijdens de bevrijdingsmaaltijd, de bevrijdingsvaartocht en het vrijheidscollege is er ook alle gelegenheid om met elkaar verhalen te delen.

Zo blijven wij samen ook weer nieuwe verhalen beleven en doorgeven. Ze zijn misschien niet allemaal te lezen in een boek. Maar ze zijn wel van onschatbare en blijvende waarden. Al onze persoonlijke verhalen vormen samen de historie van Sliedrecht. Met al onze persoonlijke verhalen bouwen wij aan de toekomst van Sliedrecht en schrijven wij samen geschiedenis.

Ik nodig u van harte uit om deel te nemen aan alle herdenkingen en vieringen die de komende tijd plaatsvinden. Laten we deze momenten als Sliedrechtse inwoners samen beleven – als verbonden gemeenschap.

In het boek beschrijft Jaap Danielse dat na de bevrijding diverse buurtverenigingen werden opgericht. Een daarvan kreeg als naam: ‘Door vrijheid verenigd’.

Het is mijn verlangen dat we deze periode van herdenken en het vieren van 80 vrijheid ons nog meer verenigt. Ons verenigt in de wens, zoals Jan de Jong die tachtig jaar geleden opschreef:

"Geve God, dat er in ons leven nooit meer oorlog komt, en dat we in ons verdere leven heel veel liefde en plezier van elkander zullen hebben en heel veel bij elkander zullen zijn."